Eğer demanslı bir kişiye bakıyorsanız
onların zaman zaman çok saldırgan davranışlar sergilediklerini görebilirsiniz.
Sözlü saldırıda bulunabilir ya da korkutucu davranabilirler, tekme ya da yumruk
atabilirler, kişilere ya da nesnelere şiddet gösterebilirler. Böyle davranışlar
gösterirlerse bunlarla başa çıkmak için nasıl davranmanız gerektiği konusunda
stres ya da kaygı duyabilirsiniz. Aşağıda birtakım öneriler bulacaksınız.
Demanslı kişiler korku ya da aşağılanma
hissettikleri, ya da kendilerini ifade edemedikleri için kızgınlık
duyduklarında saldırgan görünebilecek davranışlar sergileyebilirler. Ayrıca
eğer karar verme ve otokontrol becerileri hastalık yüzünden kaybolmuşsa ve
dolayısıyla normal davranışlarla yatıştırılamıyorlarsa ya da nasıl davranmaları
gerektiğini hatırlayamıyorlarsa saldırgan davranabilirler.
Bazen saldırgan davranışları aşırı
tepki gibi görünebilir ve bağırıp çığlık atabilirler ya da çok küçük bir
aksilik ya da eleştiri sebebiyle sinirlenebilirler.
Herhangi bir saldırganlık şekli son
derece üzücü olsa da bunun kasıtlı olmadığını ve kişinin elinde olmadığını
hatırlamak önemlidir. Olayı çok çabuk unutmaya yatkındırlar.
Eğer kişiyi saldırganlaştıran durumları
ve buna yol açan olayları dikkatlice incelerseniz bu tepkileri tetikleyen
şeyleri bulabilir ve onları neyin rahatsız ettiğini bir ölçüde
anlayabilirsiniz. Eğer davranışlarında bir düzenlilik göremiyorsanız ve idare
etmekte zorlanıyorsanız, profesyonel tavsiye isteyin.
Saldırgan davranışların muhtemel
sebepleri kişinin içinde bulunduğu şu gibi durumlar olabilir:
·
günlük ihtiyaçlarını
karşılayamadıkları için kızgın, baskı altında ya da aşağılanmış hissediyorlarsa
·
yıkanma, giyinme ya da tuvalete
gitme gibi kişisel işlerde yardım almaya zorlandıkları için bağımsızlık ve
mahremiyetlerinin tehlikede olduğunu hissediyorlarsa
·
bir şeyi unuttukları ya da bir
yanlış yaptıkları için yargılandıklarını ya da eleştirildiklerini
hissediyorlarsa
·
fazla gürültü, kalabalık ya da
rutinlerinde başa çıkamayacakları bir değişiklik olduğu için şaşkınlık ya da
korku hissediyorlarsa
Buna ek olarak, saldırganlık kişinin
içinde bulunduğu şu gibi durumlarda da ortaya çıkabilir:
·
belli kişileri ya da yerleri
artık tanıyamadıkları için kaygı ve korku hissettiklerinde, yanlış bir yerde
olduklarına ya da eve gelen bir akrabanın yabancı birisi olduğuna inanabilirler
·
ani bir ses, şiddetli sesler,
ani hareketler ya da fark ettirmeden arkasından yaklaşan kişiler yüzünden korku
hissettiklerinde
·
rahatsızlık, ağrı, can sıkıntısı
ya da susuzluk hissettiklerinde
Eğer demanslı kişiyi neyin üzdüğünü fark edebilirseniz onları
rahatlatmanız ya da bu durumları daha az stresli hale getirebilecek yollar
bulmanız mümkün olabilir. Profesyonellerden ya da diğer bakıcılardan tavsiye
isteyin. Eğer uygunsa şunları yapabilirsiniz:
·
Başa çıkamıyor gibi
görünüyorlarsa kişinin üzerindeki yükü azaltın ve telaşsız ve stressiz bir
rutinleri olduğundan emin olun.
·
Mümkünse olayları ona karşılık
vermelerine zaman tanıyarak, sakince ve basit cümlelerle açıklayın.
·
Bütün işi üzerinize almadan
onlara yardım etmeyi önermenin yollarını bulun. Onlara yol gösterin ya da
işleri mümkün olduğu kadar kendilerinin yapabileceği kolay halledilebilir küçük
adımlara bölün.
·
Kişiyi eleştirmemeye ya da
rahatsızlık hissettiğinizi beli etmemeye çalışın ve başarısız olacakları kesin
olan durumlardan kaçının. Herhangi bir başarısını övün ve artık kaybettikleri
becerilerinden ziyade hala sahip oldukları becerilerine odaklanın.
Ek olarak:
·
Kaygılı ya da sinirli
davranışlar gibi uyarı işaretlerine dikkat edin ve eğer uygunsa biraz daha
rahatlatmaya çalışın.
·
Ani seslerden ve hareketlerden
kaçının. Çok fazla gürültü ya da kalabalık da akıllarının karışmasına sebep
olur.
·
Tartışmaktan kaçının. Eğer
kızgın görünüyorsa kişinin ilgisini dağıtabilirsiniz ya da birkaç dakika için
odadan çıkabilirsiniz.
·
Kişinin ilgisini uyandıracak
etkinlikler bulun ve yeterli derecede egzersiz yaptığından emin olun.
·
Kişinin düzenli olarak sağlık
kontrolünden geçtiğinden emin olun ve eğer hasta ya da rahatsız görünüyorlarsa
biran önce doktorunuza danışın.
Önlemler her zaman işe yaramaz. Eğer
saldırgan davranışlar ortaya çıkıyorsa kendinizi suçlamayın. Bunun yerine
mümkün olduğu kadar sakin ve etkili bir şekilde halletmeye konsantre olun.
·
Sakin kalmaya çalışın ve ne
kadar kızgın hissetseniz de tartışmaya girmeyin. Öfkeli bir tepkinin durumu
daha da kötüleştirmesi olasıdır.
·
Tepki vermeden önce derin bir
nefes alın ya da ona kadar sayın. Rahatlatıcı bir sesle konuşun ve ilgilerini
dağıtmaya çalışın ya da gerekiyorsa odayı terk edin.
·
Kişinin huzursuzluğunu daha da
artıracağı için kaygılı görünmemeye çalışın.
·
Fiziksel şiddet gösteriyorlarsa
onlara geniş bir yer açın. Kesinlikle gerekmediği sürece kişiyi bir yere
kapatmak ya da yatıştırmaya çalışmak işleri daha da kötüleştirebilir. Kişi
sakinleşene kadar kendi haline bırakabilirsiniz ya da yardım çağırabilirsiniz.
·
Örneğin, sevdiği bir şeyi
yasaklayarak kişiyi cezalandırmayın. Bu tip deneyimlerle öğrenme becerileri
yoktur ve zaten olayı çok kısa sürede unutacaklardır. Mümkün olduğu kadar
normal ve rahatlatıcı davranmaya çalışın.
·
Eğer saldırgan davranışlar sık
ve endişe vericiyse bir doktora danışın.
·
Akıl karışıklığına daha çok yol
açacağı için genellikle saldırgan davranışları ilaç yoluyla yatıştırmamak en
iyisidir. Ancak, eğer ilaç kullanılması kaçınılmazsa doktorunuz etkili minimum
dozu yazmalı ve tedaviyi düzenli olarak kontrol etmelidir.
Saldırganlığın büyük bölümü size
yöneltilmiş olsa da bunun kasıtlı olmaktan çok sizin orada bulunmanız yüzünden
olduğunu unutmamak önemlidir. Ancak, herhangi bir olay muhtemelen sizi oldukça
üzecektir. Bir komşuyla içilen bir bardak çay, bir arkadaşla yapılan telefon
konuşması ya da yalnız başınıza geçireceğiniz biraz zaman kendinizi
toparlamanıza yardımcı olacaktır.
Eğer kendinizi kaybederseniz suçlu
hissetmeyin. Büyük bir stres altındasınız. Ancak bunları size bu tip durumları
daha sakince karşılamanıza yarayacak yollar önerebilecek bir profesyonelle ya
da başka bir bakıcıyla konuşun.
Duygularınızı ya da dargınlıklarınızı
içinize atmayın. Bunları bir arkadaşla, bir profesyonelle ya da bir grup
bakıcıyla konuşmanın yardımı olacaktır.