Bakımı üstlenen kişi olarak demanslı kişinin saygınlığını ve kendine güvenini korumak için hastalığın her aşamasında becerilerini ve yeteneklerini en iyi şekilde kullanmanız gerekecektir. Elbette her kişi buna kendine göre tepki verecektir ancak genellikle cesaretlendirme ve sağduyu ile olduğu kadar rahatlatıcı bir rutinle de ona yardım edebilirsiniz.
Demanslı
kişinin kendisi için yapabileceklerini teşvik etmeli ve ona ancak gerektiği
kadar yardımcı olmalısınız. Herkes için çok kolay ve çabuk yapılabilecek işler
onlar için çok uğraştırıcı olsa bile işi tamamen üstünüze almaktan kaçının.
Bütün işi üstünüze almanız, kendilerine güvenlerini kaybetmeleri ve sonuç
olarak üstesinden gelememeleri ile sonuçlanabilir.
·
Eğer
yardım teklif ediyorsanız işleri onun yerine yapmak yerine onlarla birlikte
yapmaya çalışın, böylece ilgilerini koruyabilirler.
·
Yapamayacaklarından
çok yapabileceklerine odaklanmaya çalışın.
·
Unutmayın
ki, kişi demans yüzünden unutkan olabilir ve dikkat süresi azalabilir.
·
Sabırlı
olmaya çalışın ve bol zaman tanıyın. Eğer sinirlendiğinizi hissediyorsanız
birkaç dakika için başka bir odaya geçin ve birkaç derin nefes alın.
·
Bol
bol övün ve cesaret verin.
Yardım etme yolları
Demans
ilerledikçe kişi başka işlerle bir süre daha başa çıkabilirken bazılarını
gittikçe zor bulabilir. Hala sahip olduğu becerilerini kullanmaya devam
edebilmeleri için ona göre her türlü yardımı gösterin. Farklı zamanlarda uygun
olabilecek yardım şekilleri şunlar olabilir:
·
Örneğin
giyinirken ihtiyaç duyacağı kıyafetleri sıraya koymak.
·
Sözlü
hatırlatmalar veya basit talimatlar.
·
Kıyafetleri
katlamak veya bulaşıkları kurulamak gibi işleri beraber yapmak. Ancak, demanslı
kişinin denetlendiğini veya herhangi bir şekilde eleştirildiğini hissetmemesi
önemlidir.
·
İşleri,
kişinin her seferinde bir parçasını tamamlayabileceği basit adımlara bölmek. Bu
adımların yalnızca bir ya da iki tanesini tamamlayabiliyor da olsalar başarı
duygusu hissedebilirler.
·
İleriki
dönemlerde sözlü açıklamalar yerine işaret etme, gösterme veya bir hareketi
yapması için ona yol göstermek daha yararlı olabilir. Örneğin, eğer nazikçe
elini hareket ettirerek göstermeye başlarsanız kişi kendi saçlarını
tarayabilir.
Tavsiye isteyin
Demanslı
kişiler demans veya diğer yetersizlikler yüzünden bazı işlerle başa çıkmakta
zorlanabilirler. Bir mesleki terapist (MT) kişinin bağımsızlığını mümkün olduğu
kadar uzun süre koruyabilmesine yardımcı olacak destek ve adaptasyon yolları
önerebilir. Bir MT’ye sosyal hizmetler, genel doktorunuz veya yerel hastane
aracılığıyla ulaşabilirsiniz.
Bir aletin
kullanılmasındaki değişiklik veya değişik bir yaklaşım, demanslı kişinin yeni
bilgiyi öğrenebilme yeteneğinin daha fazla olduğu erken dönemlerde daha
başarılı olabilir.
Güvende hissetmek
Demanslı
kişi kendisini ne kadar az kaygılı ve stresli hissederse, becerilerini o kadar
iyi şekilde kullanabilir. Dolayısıyla, rahat ve onaylayıcı bir ortam önemlidir.
·
Demanslı
kişiler için tanıdığı çevreler ve düzenli bir rutin daha rahatlatıcıdır.
·
Çok
fazla ses veya insan kafa karıştırıcı olabilir. Eğer bir iş üzerinde konsantre
olmaya çalışıyorlarsa radyoyu veya televizyonu kapatın veya kişiyi daha sessiz
bir yere götürün.
·
Kişi
gittikçe azalan becerileri veya sakarlığı yüzünden utanç veya üzüntü hissediyor
olabilir ve bolca güven telkinine ihtiyaç duyar.
·
Sağduyulu
ve cesaretlendirici olmanız gerekse de işler yanlış gittiği zaman birlikte
güzel bir kahkaha atabilirsiniz.
Kendini yararlı hissetmek
Eğer varsa
evde veya bahçedeki işlere yardım etmek demanslı kişilerin günlük becerilerini
pratik etmeleri ve aynı zamanda kendilerini yararlı hissetmeleri için iyi bir
yoldur.
Ev içindeki
ufak gündelik işler toz almak, cila yapmak, kıyafetleri katlamak, çatal-bıçak
takımını düzenlemek olabilir. Bahçedeki işlerin arasında kazmak, sulamak,
yaprakları tırmıklamak veya süpürmek bulunabilir.
Geçmişteki
ilgi alanlarıyla bağlantılı becerilerini korumalarına yardımcı olup
olamayacağınızı bulmaya çalışın. Örneğin, eğer kişi daha önceleri iyi bir
marangozsa bir tahta parçasını zımparalamak onu tatmin edebilir veya daha önce
yemek yapmaktan hoşlanıyorduysa bir yemek tarifi için size önerilerde
bulunabilir veya belli bir yemek için size yardım edebilir.
Bu işler
eğer gerektiği gibi yapılamıyorsa endişe etmemeye çalışın. Önemli olan demanslı
kişinin hala aktif ve ilgili olması, ve becerilerini kullanabilmesidir.
·
Kişinin
yardım ettiğini hissetmesi her şeyin mükemmel şekilde yapılmasından daha
önemlidir.
·
Eğer
onun yaptığı günlük bir işi yeniden yapmanız gerekiyorsa çok dikkatli olun ve
kişinin bunun farkına varmadığından emin olun.
·
Yardım
ettikleri için onlara teşekkür etmeyi unutmayın.
Hafıza yardımcıları
Hafıza
yardımcıları ve sıkça yapılan hatırlatmalar kişinin becerilerini daha uzun süre
sürdürmelerine yarayabilir. Birçok hafıza yardımcısı çekmeceler ve dolapların
üzerine konulan isimler, büyük bir takvim, mesajlar için bir not panosu gibi
basit, sıradan önlemlerdir. Ancak bunlar demansın, kişinin hala anlayabildiği
ve verilen bilgiye göre hareket ettiği erken dönemlerinde etkili olabilirler.
Sosyal beceriler
İnsanlarla
tanışmak ve dışarıya çıkmak kişilerin sosyal becerilerini korumalarına ve
demansta çok sık görülen duyarsızlık ve geri çekilmenin üstesinden gelmelerine
yardımcı olur. Ancak dışarı çıktıklarında veya sosyal toplantılarda genellikle
bire bir ilgi beklerler yoksa kendilerini daha şaşkın hissederler.
·
Ufak
tefek gariplikleri anlamaları için arkadaşlarınıza ve komşularınıza durumu
açıklayın ve ara sıra sohbet etmeye gelmeleri için onları yüreklendirin.
·
Eğer
varsa kişiyi uygun bir günlük bakım merkezine gitmesi için cesaretlendirin. İyi
bir günlük bakım merkezi sosyal becerilerini ve diğer yeteneklerini
korumalarına yardımcı olabilir.
·
Demanslı
kişiye diğer insanların gittikleri yerlere gitmek için eşlik edin.
Hoşlandıkları şeylere bağlı olarak bu ziyaretler örneğin dükkanları dolaşmak,
bir bahçeyi gezmek veya parkta müzik dinelemeye gitmek olabilir.
·
Eğer
kişi yemek ya da bir içki için dışarı çıkmaktan hoşlanıyorsa buna mümkün olduğu
kadar uzun süre devam etmeye çalışın. Eğer ufak tefek utandırıcı olaylar
yaşanıyorsa işleri kolaylaştırmak için yardımsever bir barın, kafenin veya
restoranın müdürüyle konuşun.
·
Kişinin
daha kendine güvenli hissetmesi için dışarı çıkmaktan dolayı gurur duymasını
sağlayın. Dışarı çıkmadan veya ziyaretçiler gelmeden önce onun giyinmesine
yardım etmek bu vesileyi daha önemli hale getirebilir.